Podjela ugljikohidrata

Ugljikohidrati (ugljični hidrati, karbohidrati) – velika grupa za prehranu važnih ugljikovih spojeva, naziv potječe od nekadašnjeg pogrešnog shvaćanja da su te tvari spojevi ugljika sa vodom. Dijele se na monosaharide, oligosaharide i polisaharide.

1. Monosaharidi (grč. monos = sam) su najjednostavniji ugljikohidrati, i osim pri stvaranju energije u tijelu, ne mogu se cijepati na manje molekule koje će i dalje imati karakter šećera. To su višehidrični alkoholi, koji u svojim molekulama sadrže po jednu aldehidnu ili ketonsku skupinu (aldoze ili ketoze). Po broju ugljikovih atoma dijele se na trioze, tetroze, pentoze i heksoze, od kojih su najznačajnije posljednje dvije.

Pentoze
– arabinoza
– riboza
– ksiloza
– deoksiriboza

Heksoze
– fruktoza
– galaktoza
– glukoza
– manoza

Derivati monosaharida

– šećerni alkoholi: glicerol, inozitol, manitol, sorbitol, dulcitol
– amino šećeri: galaktozamin, glukozamin
– šećerne kiseline: askorbinska kiselina, glukonska kiselina, glukuronska kiselina

2. Oligosaridi (grč. oligos = malen) – ugljikohidrati koji su sastavljeni od 2-8 molekula monosaharida, stoga mogu biti disaharidi, trisaharidi itd.

Disaharidi
– laktoza (glukoza + galaktoza)
– maltoza (glukoza + glukoza)
– saharoza (glukoza + fruktoza)
– trehaloza (glukoza + glukoza)

Drugi oligosaharidi
– rafinoza
– stahioza
– verbaskoza
– fruktani

3. Polisaharidi (grč. polys = mnogi) – ugljikohidrati kojima se molekule sastoje od velikog broja monosaharida, hidrolitičkom razgradnjom pomoću enzima i kiselina prelaze preko disaharida u monosaharide. Nemaju sladak okus i ne daju karakteristične reakcije na monosaharide.

– škrob (razgradni produkti dekstrini)
– glikogen
– vlakna – “ne-škrobni” polisaharidi i lignin (celuloza, hemiceluloza)