Bijelilo titanij dioksida E171

Kada se titanij dioksid koristi kao prehrambeno bojilo, označava se s E171. Njegova je primarna uporaba u proizvodnji boja, kao izbjeljivač plastike i keramike, u staklima za zaštitu od UV zračenja, ali se također nalazi u mnogim drugim proizvodima: među kozmetičkim sredstvima (kreme s UV filtrom), sredstvima za osobnu higijenu (pasta za zube), u farmaceutskoj industriji (kapsule, tablete, vitamini…), i naravno u hrani i hrani za životinje.

Titanij dioksid se koristi kao nanomaterijal, tako da je njegova proizvodnja povećana u posljednjih nekoliko godina. Posljedično, povećana je naša ekspozicija toj tvari i putem emisije u okoliš. Nanomaterijali su materijali čije su strukturne komponente veličine od 1 do 100 nm. Čestice nano titanij dioksida se sintetiziraju iz titanijevih soli, a dobivaju se različite kristalne strukture. Čestice koje se koriste u prehrani su heterogene, iako se na deklaracijama i u legislaturi spominje samo termin titanij dioksid, treba znati da su dimenzije čestica u hrani veličine od 40 do 220 nm.

Studije za određivanje toksičnosti pokazale su povezanost strukture i veličine čestica titanij dioksida s toksičnošću. Titanij dioksid u kristalnom obliku anatasa je sto puta toksičniji od kristalnog oblika rutila. Recentne studije pokazuju upalni učinak nano-čestica titanij dioksida ako se udišu, a interakcija s gastrointestinalnom površinom može biti povezana s pojavom Chronove bolesti. Neki istraživači su titanij dioksidu pripisali potencijalno karcinogeni učinak na čovjeka.

Titanij dioksid je potpuno netopiv, znači da se konzumira u obliku sitne staklaste prašine. Istraživači s Binghamton i Cornell sveučilišta kažu da dnevno konzumiramo “oko 100 bilijuna nanočestica”.

Studija iz 2012. godine otkriva razinu titanij dioksida u hrani na tržištu SAD-a: Najveća koncentracija je određena u proizvodu Dickinson Coconut curd (3,59 mikro grama/mg) – kremi od kokosa. Slijedi žvakaća guma Mentos Freshmint Gum. Mnogi proizvodi sadrže od 0.01 do 1 mg titanij dioksida po porciji. Među proizvodima s najvećom koncentracijom našle su se gume za žvakanje (razine veće od 0,12 mikro grama/mg). Određena je i količina u čokoladnim konfetima, npr. u M&M je razina titanij dioksida iznosila 1,25 mikro grama/mg. Analiza nekih mliječnih napitaka na bazi nemasnog mlijeka pokazala je da se u njih dodaje titanij dioksid za pojačanje boje. U prosjeku, navedena studija je pokazala da analizirana hrana sadrži od 0,02 do 0,006 mg titanij dioksida po porciji.

Procijenjena je potencijalna ekspozicija koja je različita po populaciji, ali ovisi i o prehrambenim navikama. Titanij dioksid je prisutan u mnogim proizvodima koje koriste djeca (bomboni, “marshmallows”, gume za žvakanje), tako da gore navedena studija zaključuje da su baš najmanji najviše izloženi (u prosjeku dnevno unose od 1-2 mg titanija po kilogramu tjelesne mase). Kod adolescenata je procijenjeni unos od 0,2-0,7 mg/kg po kilogramu tjelesne mase. Oko 36% titanij dioksida je dimenzija manjih od < 100 nm, stoga možemo teoretizirati o ekspoziciji nano česticama, a tu se ne smiju zaboraviti toksikološke posljedice, pogotovo kod djece.

Očekuje se da će EU legislatura uvesti neke novosti po pitanju nanomaterijala koji bi se trebali označiti na deklaraciji (etiketi).

Titanij dioksid je zabranjen aditiv u Njemačkoj.

Nova studija objavljena u časopisu Biomedicine and Pharmacotherapy u kolovozu 2013 godine prvi puta pokazuje da nanočestice titanij dioksida uzrokuju tumorske promjene u humanim stanicama (stanice se brže razmnožavaju i smanjuje se apoptoza, programirana smrt stanice). Ranije smo bili upoznati samo s njegovom citotoksičnošću (otrovnost po stanice). Istraživanje je provedeno na stanicama želučanog epitela in vitro, dakle na stanicama s kojima titanij dioksid iz hrane dolazi u kontakt.

Prilagođeno sa:
-Trashfood, radomestrale di incultura alimentare.
Izvori:
-ukfoodguide.net
-Weir et all: Titanium Dioxide Nanoparticles in Food and personal Care Products, Environ. Sci. Technol., 2012, 46 (4), pp 2242–2250
-Effects of titanium dioxide nanoparticles in human gastric epithelial cells in vitro. Biomedicine and Pharmacotherapy 2013 Aug 23